Perifeer bloed

Cytologie Perifeer Bloed

Toepassingsgebied

- verificatie nauwkeurigheid automatische bloedplaatjes telling

- kwantitatieve bepaling van leucocyten populaties bij falen van auto-analyser
- eventueel kontrole van foutieve resultaten gegenereerd door auto-analyser

- diagnose hematologische maligniteit: acuut of chronisch leukemie, Myelodysplastisch Syndroom
- diagnose van een hereditaire leucocyten aandoening (vb.May-Hegglin anomalie)

- evaluatie cytopenie
- verworven anemie (vb hemolyse), leveraandoening, gecombineerde anemiën
- verworven trombocytopeniën
- plasmaceldyscrasiën
- erfelijke bloedplaatjesaandoeningen
- evaluatie hereditaire hemolytische aandoeningen
- hemoglobinopathien, thalassemie (vb. Hb SS, b-thalassemie)
- enzyme deficiëntie (vb. G6PD deficiëntie)
- membraan defecten (vb hereditaire sferocytose)
- evaluatie aanwezigheid bacteriën, parasieten (bv. malaria, Borrelia)
- screening lymfoproliferatieve aandoeningen (infectieus versus maligne)

Richtlijnen Analyse Cytologisch onderzoek

Doel

Doel van de procedure is een uniforme werkwijze voor de cytologische beoordeling van bloed, zowel numeriek als beschrijvend aan te houden.
Aan de hand van de resultaten zal een bespreking en een besluit worden gerapporteerd aan de aanvrager.
Indien mogelijk zal in het besluit een antwoord op de vraagstelling worden geformuleerd.

Werkwijze

Beoordeel het bloeduitstrijkje macroscopisch en microscopisch (objectief. 10x en objectief. minimaal 50 x).
Voer een witte bloedceldifferentiatie (%) uit op één May Grünwald Giemsa gekleurd preparaat, door 100 witte bloedcellen te tellen.
Beoordeel tevens de afwijkingen van de rode- en witte bloedcellen en de bloedplaatjes (objectief minimaal 50x).
Bon: Specifieke aanvragen RIL_000I_LAG_Richtlijnen.htm
- fragmentocyten: uitsluitend aantal fragmentocyten tellen
- pseudotrombopenie: volledig cytologisch onderzoek plus screening naar bloedplaatjesaggregaten op de drie bloeduitstrijkjes
- staven / segmenten: uitsluitend witte bloedceldifferentiatie

Stap 1: Macroscopische en microscopische beoordeling (objectief 10 x): algemeen
Beoordeel:
1. kwaliteit uitstrijkpreparaat
- uitstrijkje: goed uitgestreken? (te dik uitgestreken, te dun uitgestreken, …)
- kleuring van uitstrijkje: goed gekleurd? (verkeerde kleurtijden, onvoldoende gewassen, buffer of gebruikt water te alkalisch…)
2. verdeling van de cellen over het preparaat
- aanwezigheid van trombocytenaggregaten
- rouleaux vorming
- abnormale distributie van de witte bloedcellen
- opsporen van afwijkingen die in kleine hoeveelheden voorkomen (erytroblasten..)
3. selectie optimaal gebied voor verdere cytologische beoordeling
- zoek voor de differentiële telling en cytologische beoordeling een gedeelte van het preparaat waar de rode bloedcellen elkaar nauwelijks tot max. 50 % elkaar raken. Echter wel zodanig dat de cellen een betrouwbare cytologische beoordeling mogelijk maken. Telling te veel aan de randen van het preparaat geeft een minder representatief beeld door selectie.
Het preparaat kan best beoordeeld worden iets vanaf de rand verticaal naar beneden toe één veld naar opzij en weer terug naar boven.

Voorbeeld scanning patroon

Stap 2: Microscopische beoordeling (objectief minimaal 50 x) : differentiële telling
Voor identificatie en classificatie van de cellen, zie Barbara J. Bain, Bone Marrow Pathology Third edition 2001, Blackwell Science en NCCLS document H20-A vol 12, no 1, reference leucocyte differential count (proportional) and evaluation of instrumental methods, approved standard march 1992.
Differentieer de atypische lymfocyten indien geindiceerd
Tel het aantal erytroblasten wanneer aanwezig op 100 witte bloedcellen.
Indien er zeer weinig cellen aanwezig zijn op het uitstrijkpreparaat dient men de gedifferentieerde cellen met de nodige omzichtigheid (reserve voor differentiële telling) aan te geven.

Bloedcytologie: referentie waarden

Celsoort	1 dag	2 - 7 dagen	8 - 14 dagen	15 - 28 dagen	1 - 2 maand	2 - 3 maand	3 - 6 maand	6 - 24 maand	2 - 6 jaar	7 - 12 jaar	12 - 16 jaar	> 16 jaar
	%
Neutrofiele staafkernigen	5 - 12	3 - 9	0 - 8	0 - 8	0 - 5	0 - 5	0 - 5	0 - 5	0 - 5	0 - 5		0 - 5
Neutrofiele segmentkernigen												35 - 79
Eosinofielen	2	2	4	3	3	3	3	3	3	2		0 - 6
Basofielen	0 - 3	0 - 3	0 - 3	0 - 3	0 - 3	0 - 3	0 - 3	0 - 3	0 - 3	0 - 3		0 - 1
Lymfocyten	31		41	48	56	56	56	61	50	38	30 - 40	20 - 50
Monocyten	6		9	9	7	7	7	5	5	4		2 - 10

Stap 3: Microscopische beoordeling (objectief minimaal 50 x) : Bespreking van de afwijkingen van de verschillende cellijnen en relevante bevindingen

1. Bespreek de afwijkingen van de rode bloedcellen.

Screen 5 verschillende velden (obj. 50x) met ongeveer 1000 rode bloedcellen per veld.(gebruikte regel: indien aantal rode bloedcellen geteld op de straal van een 50x veld ongeveer gelijk is aan 18, liggen er ongeveer 1000 cellen per veld (18 X 18 X 3,14= 1017)). Beoordeel de rode bloedcellen naar onderstaande items.(semi-kwantificering morfologie-afwijkingen rode bloedcellen)

Criteria		groep A	groep B	groep C	groep D	groep E
terminologie	gradatie
	zeldzaam		1 - 3 per 1000 rode bloedcellen*			aanwezig
Licht exces	1+	alle rode bloedcellen zijn licht afwijkend, of 10 - 40 rode bloedcellen zijn matig/sterk afwijkend per 1000 rode bloedcellen	3 - 10 per 1000 rode bloedcellen	6 - 20 per 1000 rode bloedcellen	1 - 3 per 1000 rode bloedcellen
Matig exces	2+	alle rode bloedcellen zijn matig afwijkend, of > 40 - 125 rode bloedcellen zijn sterk afwijkend per 1000 rode bloedcellen	> 10 - 20 per 1000 rode bloedcellen	> 20 - 40 per 1000 rode bloedcellen	> 3 - 7 per 1000 rode bloedcellen
Sterk exces	3+	> 125 rode bloedcellen zijn sterk afwijkend per 1000 rode bloedcellen	> 20 per 1000 rode bloedcellen	> 40 per 1000 rode bloedcellen	> 7 per 1000 rode bloedcellen
afwijking		microcytair macrocytair hypochromasie	fragmentocyten elliptocyten traancellen stomatocyten bizarre rbc polychromasie	echinocyten ovalocyten schietschijfcellen	sikkelcellen basofiele stippeling Howell-Jolly bodies ringen van Cabot Pappenheimer bodies	rouleaux vorming agglutinatie parasieten

			anulocyten* acanthocyten* potloodcellen* megalocyten* sferocyten*

			NB: zeldzaam enkel van toepassing voor *

2. Bespreek van de afwijkingen van de witte bloedcellen (myeloïde reeks en lymfoïde reeks)

Semi - kwantificering cytologie afwijkingen witte bloedcellen
criteria	groep A	groep B	groep C
gradatie
aanwezig		aanwezig
1+	alle granulocyten zijn licht afwijkend, of 6% - 20% ( >0,5/10 - 2/10) zijn matig tot sterk afwijkend		£ 20% ( <0,5/10 - 2/10) van de lymfocyten zijn afwijkend
2+	alle granulocyten zijn matig afwijkend, of > 20% - 50% ( >2/10 - 5/10) zijn sterk afwijkend		> 20% - 50% ( >2/10 - 5/10) van de lymfocyten zijn afwijkend
3+	> 50% ( >5/10) van alle granulocyten zijn sterk afwijkend		> 50% ( >5/10) van de lymfocyten zijn afwijkend
afwijking
	toxische korreling vacuolisatie Döhle bodies hypogranulatie pseudo Pelger-Huet vormen kernclumping bizarre kernvormen basofiel cytoplasma anomalie van Alder pseudo Chediak-Higaski korreling anomalie van May-Hegglin abnormale granulatie	Auerstaven reuzevormen ringvormen hyposegmentatie hypersegmentatie hybride korreling (eosinofielen) linksverschuiving leuco-erytroblastaire formule	atypische lymfoïde cellen voorbeelden CLL cellen Hairy cellen Prolymfocyten Lymfoplasmocyten Follicullair lymfoomcellen Mantelcel lymfoomcellen Splenisch lymfoomcellen Sezary cellen Geactiveerde lymfocyten* Large Granular Lymfocyten**
			* geactiveerde lymfocyten gradatie 1+: >10% - 20% ** Large Granular Lymfocyten: noteer vanaf 2+

3. Bespreek van de vertegenwoordiging en afwijkingen van de bloedplaatjes

Screen 5 verschillende velden (obj. 50x) met ongeveer 1000 rode bloedcellen per veld.(gebruikte regel: indien aantal rode bloedcellen geteld op de straal van een 50x veld ongeveeer gelijk is aan 18, liggen er 1000 cellen per veld 18 X 18 X 3,14= 1017), tel/schat het gemiddeld aantal bloedplaatjes per veld obj. 50x en beoordeel de morfologie van de bloedplaatjes (semi- kwantificering morfologie-afwijkingen bloedplaatjes)
criteria	groep A			groep B	groep C
gradatie	schatting	gemeten BLP aantal(celteller)	gradatie		gradatie
1 +	71 - 100 per 1000 rode bloedcellen	> 350000 - 500000	1+	6% - 20% van de bloedplaatjes zijn afwijkend	aanwezig*
2 +	101 - 120 per 1000 rode bloedcellen	> 500000 - 600000	2+	> 20% - 50% van de bloedplaatjes zijn afwijkend
3 +	>120 per 1000 rode bloedcellen	> 600000	3+	> 50% van de bloedplaatjes zijn afwijkend
nl	31 - 70 per 1000 rode bloedcellen	> 150000 - 350000
1 -	21 - 30 per 1000 rode bloedcellen	> 100000 - 150000
2 -	10 - 20 per 1000 rode bloedcellen	> 50000 - 100000
3 -	0 - 9 per 1000 rode bloedcellen	= of < 50000
			afwijking
				macro/reuzebloedplaatjes	bizarre vormen hypogranulatie bloedplaatjesaggregaten geen bloedplaatjesaggregaten
				macro/reuzebloedplaatjes	* niet van toepassing voor geen bloedplaatjesaggregaten

4. Bespreek de overige bevindingen zoals blasten, blastaire cellen, myeloïde blasten, lymfoblasten, tumorale cellen, atypische cellen, andere bevindingen (gelyseerde cellen, kwaliteit preparaat),

Stap 4:Ken een code toe
Werkwijze code systeem

Stap 5: Besluit
De eindverantwoordelijke zal aan de hand van de vraagstelling, klinische gegevens, bloeduitslagen en de cytologische bevindingen in het perifeer bloed een besluit rapporteren aan de aanvrager.

terug